Makumba A Musuku

BUY BOOK 

1. Makumba a musuku 

"Ndi phambo ndi kudzela makumba a musuku nṋe! Vha songo ḓowela u nnyita nga u rali, thiri! Vhone kha vha ḓivhe wavho wa u renga zwiḽiwa na zwiambaro! Vhana vhanga vha songo vha kwama!"  Ndi Vho-Tshikwinya vha no ralo vho bilufhala vhukuma. 

"Nne ndi mukukulume wa muumba, a thi kudzeli makumba! Mushumo wanga muhulwane ndi u palela khukhwana dza vhaṅwe ndodo dza u swalingedza!" Avha vho vha Vho-Tshikwilimimba vha tshi vhuyedzedza ḽivhi ḽo bviselwaho khagala. 

Vho-Tshikwinya na Vho-Tshikwilimimba ndi maḓuvha vho malana hafha kha ḽa Tshinyankovho. Mbingano yavho yo vha khulu, hei ya ṅwenda mutshena. Nga maṅwe maipfi ndi nga tou ri yo vha mbingano ya ṅwaha ḓana hafha Tshinyankovho. Mbingano i no nga iyo a i athu u vhonwa kha ḽa muno. 

Tshinakaho a tshi yi thambo, tshi no ya thambo ndi mutshinyalo. Zwo ralo na kha avha vhavhili vho ṱanganywaho nga lufuno u dugesa. 

Ngoho zwivhuya a zwi livhani, nga khaladzi. Mbingano ya avha vhavhili yo ḓo vha kha tombo nga u shaea ha vhana. Miṅwaha ya fumi bii hu si na ningo i no bva maduda. Mulindelo uyu wa fhedza wo dzhenisa Vho-Tshikwinya milingoni ya Muvhi. Ndi musi vha tshi vho thoma u bva nga dza mapfeṋe u vhona arali hu vhone vha re na mulandu. Vho ri u dzumbama nga murahu ha luhatsi zwithu zwa mbo ḓi naka vha gonya miri. Nga murahu ha miṅwedzi i sa paḓi fumi vha tsa mirini nga mbokoṱo. 

Vho-Tshikwilimimba hei ndavha vha nga vho i vhona fhedzi vhe munna u bebela munwe tenda a sa ḓo ruma. Ndi fhaḽa vha tshi shatela mulomo wavho sa nkho ya nḓuhu vhe duu, vha ḓifhumulela vha ṱanzwa maṱo avho vha sedza hune ha ya phuna na tshiṋoni. 

Vho-Tshikwinya vha vhonala vha songo takala zwone ano maḓuvha. Tshi vha takadzaho ndi u bva samba ḽe ḽa vha ḽo vha ṋambatela sa vhulimbo ha mukwatule. Samba ḽa vhuumba ḽi a vhavha ḽa dovha ḽa bora. Tshikwati o vha ṱanzwa dzina nga u ḓa hawe naho o lenga u ḓa. 

Vho-Tshikwilimimba na Vho-Buramani maḓuvha ano vho shanduka muṱu na muṱango, madelemapfane thovhele. Vhuṱama ha avha vhavhili vhu davhuka kale-kale vha tshi kha ḓi vha vhalisa vha vhukwembe musi vhathu vha tshee ngei madimbo. Maḓuvha ano vhu vho tou vhonalesa nga u dzangelwa nga lufuno lwa Vho-Tshikwinya. 

Vho-Buramani vha ḓa ha ṱhama yavho na mahalwa a dzithambo, dziwaini na dziṋama dza ṱhaṱhe dzi no nga dza musanda. Hu ḓo nwiwa na u gotshwa mutsinda a ṱovhowa. Vho-Buramani vha a ḓivha uri ṋowa ya ṱhama yavho ndi thethe kha mahalwa a dzithambo na waini. Musi Vho-Tshikwilimimba vho no shandula mufu nga mulandu wa u kambiwa, ndi fhaḽa tshikona tshi tshi ṱanga-ha hu si na tshithithisi. Vho-Tshikwilimimba vha vhuya vha ṱanganyisa halwa ha dzithambo na waini, vha mbo ḓi dzula sofani dza mbo ḓi vha khofhe u swikela nga ḽitevhelaho. Musutshelo u a vha fhenya, tsha khwine ndi u litsha. 

Ndi tshenetshi tshifhinga tshine Vho-Buramani na Vho-Tshikwinya vha funesa tshone. Vha ḓo ralo u vha fukedza bai vha bvela phanḓa na mushumo wavho wa vhafunani. Nga ḽitevhelaho Vho-Buramani vha ḓo fhuluṱa milomo sa khuhu vhunga a hu na tsho bvelelaho. Vhuṱama ha endela u ya phanḓa sa u nga a hu na tsho bvelelaho. 

Mathina hezwi tshikona tshi tshi khou ṱanga nga u rali, mukegulu Vho-Nyavhudzani vha khou ḓi a vhona mafhufhele a hezwi zwiṋoni. Ndi fhaḽa ḽinwe ḓuvha vha tshi luma ṅwana wavho nḓevhe malugana na itshi tshira. 

Vho-Tshikwilimimba vho ri u pfa iyo phanzi vhe mbava a i farwi nga lwayo. Ndi fhaḽa vha tshi ya ha Dokotela Munavhela u humbela mathuthu a u thivhela u kambwa musi muthu a tshi khou havhula. Ndi fhaḽa dokotela a tshi ita nga he vha humbela ngaho. 

Ḓuvha ndi Mugivhela nga madekwana, hu khou gotshwa dziṋama na u swurwa muḓini wa Vho-Tshikwilimimba. Maitele hu khou shumiswa a misi. Vho-Tshikwilimimba vha ḓikambisa khole ngeno vha tshi khou ḓivha tshi re tshone. Vhathada vha dzhena kamarani ya vhulalo. Nga murahu ha tshifhinganyana Vho-Tshikwilimimba vha a tevhela. Evho, mmanga, vha ṱangana nga nḓou i tshi dzwala. 

"Mathina afha muḓini wanga ni khou ḓisa aya? Ndi tshi ni funa hani ṱhama yanga! I bvani ni fhele ndi sa athu u ita khombo!" Ndi Vho-Tshikwilimimba vha no ralo vho zwondolola ṱhama yavho kha tshifhaṱuwo. 

"Hai, ṱhama! A si nṋe, havha muthu wavho vha khou tou nkombetshedza! Vhe vhone vha mukukulume wa khombe a vha kudzeli makumba! Mpfareleni, mani ṱhama, ndi nga si tsha dovha!" Avha vho vha Vho-Buramani vha songo tshuwa zwone.

"Hu pfi mini? Halwa havho vha vhu nwele thumbuni, thiri! Hu pfi ho itea mini? Rine ri khou tou dantsa roṱhe wethu! A hu na khakhe ye ra khakha yone!" Vha no amba nga u rali ndi Vho-Tshikwinya vha tshi khou teketela. 

Vhuṱama ha Vho-Tshikwilimimba na Vho-Buramani maḓuvha ano a vhu tsha ḓivhalea. Ha ṱhama yavho vha vho tou ḓa lwa tshidole. Vho dzhenwa nga dzhenuwo na ṱhoni dzi no nga dza tshiṱoni. 

Zwine Vho-Tshikwinya vha ita a zwi nyauli u amba ha goya. Vho-Tshikwilimimba a vha ḽi lu ḓifhaho hafha muṱani. Nga maanḓa zwi tshi ḓa kha u kaidza Tshikwati. "Ṅwana'nga a songo itwa zwone hezwo! Vha mu ḓivhela'fhi ṅwana vho ralo? Ndi ṅwana wa maauthi anga hoyu! Vha songo mu shengedza sa tshisiwana lini!" Aya ndi maipfi mavhi a no bva mulomoni wa Vho-Tshikwinya. 

Vho-Tshikwilimimba vhe u amba hu a vhavha, vha shatela mulomo wavho sa nkho ya nḓuhu, vhe duu! Maḓuvha a ṱanḓulukana a tshi ya. Maḓuvha a beba dzivhege, dzivhege dza beba miṅwedzi ngeno miṅwedzi i tshi khou shanduka miṅwaha. 

Vhana vha bebwa muṱani ḽa vha ḽa maladze. Vho-Tshikwilimimba vha ḓa vha awela u shuma muvhusoni nga ṅwambo wa phesheni. Vho-Tshikwinya vha sedza vha si vhone uri makole ane a khou ṱomodza nga vhukovhela ndi a mithathabo. Vhunzhi ha vhathu vha vhuya vha ya pheshenini a vha tsha tshila magole mangana, vha mbo ḓi vhidzwa nga vhadzimu vha ya vhaṅweni, dzaweloni ḽa tshoṱhe. Zwo ralo na kha Vho-Tshikwilimimba. 

Vho-Tshikwilimimba vho ri u ṱuwa Vho-Tshikwinya vha vha itela mbulungo ya mavhonywa. Tombo ḽa tshihumbudzo ḽa hone ḽa vha ḽa vhunzhili-nzhili. Mavhiḓani a muno a hu na ḽine ḽa nga ḽone lini. 

Nga murahu ha mbulungo Vho-Tshikwinya vha ya Muhashoni wa Phesheni u humbela masheleni o salaho a muṱahabvu. Vha ṱangana na mafhungo a songo ḓoweleaho. Muofisiri wa ofisi ya phesheni u vhudzisa vhushaka havho na muṱahabvu, vhone vha bula uri muṱahabvu vho vha vhe mukalaha wavho. Ndi fhaḽa muofisiri a tshi vha kwashela mukumbu wa ṋemeṋeme." Muṱahabvu vho sia wiḽi ine ya bula uri masheleni avho oṱhe a ḽiwe nga Muvhuso vhunga vha si na ṅwana!" 

Vho-Tshikwinya vha pfa nḓevhe dzavho dzo dzinga sa dza dzinganḓevhe. Muofisiri a dovholola u vhala zwe a vha vhalela u rangani. Mukegulu vha vhonala vho hanganea vho nukadza na tshidulo tshe vha vha vho dzula khatsho. U vhona zwo ralo muofisiri a vhidzisa ambuḽentse ya vha hwala uri i vha ise vhuongeloni. Hu si kale ambuḽentse ya mbo ḓi bvelela na vhathusoṱhanzi. Ho mbo vha u hwalwa ha Vho-Tshikwinya vho rambalala sa mufu vha livha vhuongeloni ha Thusano.