Swiswi ḽa Mbilu Dambudzo

LUṰA 1

BONO I

(Dzivhani ḽa Mathenge, hu dzhena Bomboro na tshigwada tshawe tsha Gomana. Vhalisa vha vhonala vho tenyama nṱha ha matombo sa mapfeṋe murunzini wa muhuyu. Miṱambi yavho i khou endela u nwa maḓi. Maboho one a khou endela u bvuvhulana. Thakha yo no pfeledzaho i vhonala yo vhamba mudavhini henefho dzivhani i tshi khou dzeula). 

Bomboro: Hee vhatukana, iḓani noṱhe ngeno fhasi ha muhuyu! Ṱavhanyani, litshani tshiangatela! Ndi ṱoḓa u ni nea mulaedza u bvaho hayani! 

Munakisi: Mini-ha zwino? Ho kwashea mini hayani? Khezwi ni tshi tou ri fhanza mvalo sa khuni dza mageḓa? Ho tshinyala'ni hayani? Nṋe ndi vhuya hone mulovha, musi! 

Muluvhahoṱhe: Ndi mbudziso-ḓe idzi? Vhathu vha tshi vhulawa musanda vha songo ṱwa vha tshi lunzhedza vhulungu. Vhomuṱuku, ṱavhanyani muhali vha khou ni vhidza. Ni khou vhulawa! Litshani u ṱinga-ṱinga! 

Munakisi: Iḓani ngeno noṱhe ri pfe zwi bva na ḓuvha! Ṱavhanyani vhafunwa vhanga! Gidimani! (Vha swika vhe fhasi ha muhuyu mbaa nṱha ha matombo). A ni vhoni-ha Vhaṱavhatsindi, vhaila mutshila wa mbudzi ngeno mutumbu vha tshi ḽa, zwi naka zwi tshi rali. Kha ri pangule nḓevhe ri thetshelese, ri pfe ri pfesese!

Bomboro:  Ḽanga ḽihulwane kheḽi, Vhaṱavhatsindi! Hayani ndi vhuya ndi hone zwa ṋamusi. Mvuwo kha vha re vhashu vhabebi i tshee yo andamela. Vhe dakalo na mulalo zwi vhe na inwi noṱhe! (Hu pfala mihuvho na maseo). 

Muluvhahoṱhe: Zwi naka zwi tshi rali, Vhaṱavhatsindi! A hu na tshi no fhira pfano ya vhathu vhathuni! ( Hu pfala khuwa dza madakalo). 

Bomboro: Tshi tshetsho tshe ra swika fhano Mufhohoni, ri khou tshila vhutshilo ha ḓaka, ha nzhota ndi u zhote-vho. Ri tea u edza vhabebi vhashu hangei mahayani. Vhabebi vhashu vho ṱoka midzi fhasi ha vhukoma ho khwaṱhaho. Kha ri ḓikhethele vhurangaphanḓa vhu re hashu fhano mathaga! ( Mihuvho ya madakalo). 

Zwivhuya: Rine khwalasambi ri lila yone. Ri nga si tou fhirwa na nga ṋotshi zwikhokhonono zwa ḓaka lini. Heḽo ndi fhungo. (Hu pfala maseo na mapwapwalala). 

Maitakhole: Fhungo tshinna ndi ḽeneḽo, iṱali tshidimela tshi tshi naka nga ṱhoho. Vhukoma hashu ri ḓitike ngaho nga misi na maḓuvha. (Maseo). 

Maano: Ḽa vhukoma ha vhalisa a hu na ane a lwa ṋalo. Kha ri khethe vhukoma ha vhalisa nga vhalisa vhone vhane! (Mihuvho na maseo). 

Ambani: Kha ri edze vha re vhashu vhabebi! Vha tshi ṱoḓa phangami vha tou khetha. Ri fanela u tshila nga nḓila ine vha tshila ngayo! Hafhu ṅwana wa mbevha ha hangwi mukwita. (Maseo).

Maanḓa: Kha nṋe u topa kana u khetha zwoṱhe zwi a fana. Vhukoma hashu vhu fanela u ima mutshilinzhini wa maanḓa!

Muluvhahoṱhe: Ni khou fhedza tshifhinga nga zwiambo zwi sa ḓivhalei! Nṋe ndi khou ta Bomboro sa ene mukoma wa vhalisa nga vhalisa ngauri u na maanḓa! 

Mishumo: (A tshi khou takuwa) Nṋe vhukoma ha vhalisa ndi vhu hwedza Munakisi. Nṋe yanga phangami ndi Munakisi! Munakisi ndi fa nae, u na vhuthu, vhulenda na vhuṱali. (Mihuvho ya madakalo na maseo). 

Vhuṱali: Na nṋe yanga khwalasambi ndi Munakisi! Kha ri khethe! Munakisi o imelwa nga ṱari ḽa muembe ngeno Bomboro o imelwa nga ṱari ḽa muhuyu. Miri hei yoṱhe i fusha zwitshilaho. Mulisa muṅwe na muṅwe kha ke ṱari ḽa muri ane a funa wone a longe hafho bakoni! Murahuni ri kone u vhala maṱari a re manzhi. Ane a ḓo wana maṱari manzhi, ndi ene mukoma washu. (Vhalisa vha dzhena ḓakani u ka maṱari). 

Maano: (U vhala maṱari a muhuyu na muembe). Vhalisa vho amba! Khwalasambi yavho vho khetha! Phangami ya vhalisa ndi Munakisi! Kha ri bandelele zwanḓa ri loshe! Maanḓa a vhalisa ndi a Munakisi! 

Bomboro:(O bilufhala). Gomana, mu fareni, mu ḓiseni ngeno ndi ḽivhanga! U ṱoḓa u fhiriṱanya vhupo hanga! Vhomuṱuku fhumulani a ni ḓivhi tshithu! Mafhafhaḓo na miḓai a zwo ngo tendelwa! (Vhuṱali u a kakatwa a iswa phanḓa ha Bomboro o ambwa nga Gandamipfa na Mawelewele a tshi khou ralo u raha-raha ngeno a tshi khou ongolela). 

Bomboro: Dovha u toolole! ( U ralo o mu sumba nga munwe wa musumba-vhaloi). Nṋe ndi Bomboro murwa wa Miri-i-a-vhavha, miri a i ḽiwi yoṱhe shangoni! A mpikisaho ndi ḽivhanga! A thi tambi ndode na vhana. U mpfe u mpfesese na iwe tshitanda tshi si na nḓevhe. 

Munakisi: (O ima vhukati havho, o puta mavili o zwondolola Bomboro). Haya maitele ha kwao lini. Vhukunzi ho raliho a ho ngo tendelwa tshivhavhani tsha vhalisa! Vhurangaphanḓa kwao ndi ha vhathu nga vhathu nahone vhu si na tshutshedzo na u kombetshedza. (U dzhia Vhuṱali kha Gomana). 

Matendazwoṱhe: Rine washu murangaphanḓa ndi Bomboro! Munwe muthu a ri mu ḓi! 

Muluvhahoṱhe: Mune washu fhano mathaga ndi Bomboro. Vha sa funi vhurangaphanḓa hawe kha vha bve vha fhele vhuponi vhuno! Rine a ri ṱoḓi mavhanga vhuponi hashu! Ri tea u anḓana ra ṱhonipha vhukoma hashu. Vhane vha si ite ngauralo ndi mavhanga! Vhenevho vha ḓo pfiswa vhuṱungu! Tsha ḽivhanga ndi mushavho na u miliswa tshivhindi. Khosi ya vhalisa vhoṱhe ndi Bomboro nga tsha swili! (Mihuvho ya vha si gathi). 

Bomboro:Muṱangano uno wo swika magumoni! Noṱhe no zwi pfa zwe zwa vhoxwa vhunga nḓevhe i si na tshikhurumelo. Nḓevhe ya tsini i a ḓipfela. Manzhi ni ḓo ḓivhadzwa zwenezwo maḓuvha a tshi khou ṱanḓulukana a tshi ya! Kha ri ye nga mahoro! 

Maano:Hafhu ri songo tsha khetha vhukoma ha vhalisa? Zwino khosi ndi nnyi? Nṋe ndi khou ya hayani matshelo, ndi ḓo swikisa zwoṱhe hezwi. 

Maanḓa: A ho ngo tsha tendelwa vhuamba-amba na mafhafhaḓo! Ni ḓo amba muṅwe musi! Khadani zwifuwo! 

Munakisi: Vhanga ntevheleni ri fhambane na magalatshane! Rine hashu vhurangaphanḓa ri a vhu ḓivha na u vhu hulisa! Khadani dzashu ri livhe Mungindini. (Mihuvho ya vhalisa vha funaho vhukoma ha Munakisi). 

Tshitsiro. 

BONO II

(Mungindini, fhasi ha ḽikululu, hu dzhena Munakisi na vhatevheli vhawe. Muṅwe na muṅwe o fara thonga, tshiṱangu na tsanga, Munakisi ene o fara gatho). 

Munakisi: Kha ri thukhe henefha matomboni ri songe mutumba! Vhomuṱuku, ni songo ofha tshithu, ndi ḓo ni lamulela! Hu ḓo tswuruma dzofha tsingani dza ṋama ya muvhili wa swina! Ndi ḓo ni fulela thungulu nda ni rafhela ṋotshi! 

Maano: Nṋe ndi funa Munakisi! Bomboro a thi mu funi, u lumisa vhaṅwe nga mabu. U a luṱanya! 

Zwivhuya: Nṋe Bomboro ndi a mu vhenga! Thiri ni ḓo mpfulela ṱhole Munakisi wanga? Ri tshi humela hayani ndi ḓo mu sumelela kha khotsi anga, vha ḓo mu navhula. (Maseo). 

Munakisi: Vhoṱhe vha re fhasi ha ndango yanga vho tsireledzea! Rine kha hashu vhupo ri a lingana! Vhahulwane vha thusa vhaṱuku! 

Shakandinnyi: Rine kha ri vhe tshedza tshine tsha pandela swiswi! Ri songo vha na tseḓa sa vhaḽa ngei Mutilili! 

Munakisi: Ri fhano ndi havhuḓi. Kha ri sike milayo ya vhalisa vha maanḓa nga u pfana. Ane a ṱoḓa u amba u fanela u imisa tshanḓa sa tshikoloni! Ri tea u vha na vhuthu na mbavhalelo kha vhomuṱuku vhashu! 

Ambani: Ri fanela u vha ṅanda nthihi u itela u kunda swina. 

Denga: Zwisolo na zwitshele kha zwi vhe kule na rine! Zwisolo zwi vhanga vhushaya u fulufhelana na u humbulelana. (Mihuvho ya dakalo). 

Rembuluwani:Vhana vha khotsi vha ṱhukhukana ṱhoho ya nzie kha ri ḽe roṱhe, ri tambe ri takale roṱhe, ri ṱwe roṱhe! Zwoṱhe roṱhe hoṱhe sa vhusunzi ri ite mutingati! (Zwanḓa na dzikhombole). 

Thavhadzialwa: Vhukoma hashu vhu tea u ḓisendeka kha mudzedze wa khetho. Kha rine mutwe kha u tou vha muila! Vhuvhusa roṱhe muano washu nga misi na maḓuvha! 

Maḓuvha: Vhuluṱa na u shengedzana ri kudze kule! O kheluwaho ri mu vhuyedzedze nga lufuno na mulalo! 

Muruṅwa: Kha ri vhe na mulalo misi yoṱhe! 

Maalazwanḓa:U ṱhoniphana na u hulisana sa mupapawe ri aluwese!

Tshitsiro.